Այս անգամ զրուցել ենք մեր խորհրդի անդամ`գործադիր պաշտոններում 12 տարվա փորձ ունեցող կնոջ, գենդերային հավասարության և STEM ակտիվիստ Նադիյա Վասիլյեվայի հետ։ Նադիյան 5 տարի եղել Microsoft-ի սևծովյան շրջանի գործադիր ղեկավարը: Ներկայումս նա Կրեդիտ Ագրիկոլ բանկի խորհրդի անդամ է և «Պրոզորրո Սեյլս» Ուկրաինայի պետական ձեռնարկության խորհրդի անդամ, որտեղ ունի հիմնական գործառույթ ` մասնավորեցման իրականացման աճուրդ: Նադիյան նաև հանդիսանում է անկախ տնօրեն մի քանի կոմերցի ոն կազմակերպությունների վերահսկիչ խորհրդի կազմում՝ ֆինանսական տեխնոլոգիաների (Fintech), կիբեռանվտանգության (Cyber Security), Բանացանցի (IoT) և թվային տրանսֆորմացիայի (Digital Transformation) ոլորտներում:
Ի․Ինչպե՞ս եք սկսում ձեր օրը։ Ի՞նչն է օգնում առօրյան լավագույնս կազմակերպելու համար:
Ն․Ես շուտ եմ սկսում իմ օրը, որպեսզի կարողանամ անել այն, ինչ ինձ դուր է գալիս, մինչ բոլորը քնած են տանը:
Ի․Որո՞նք են երեք գործոնները, որոնք որոշում են հաջողությունը:
Ն ․
- Գործողության արագությունը:
- Տեսլական, թե ինչի ես ուզում հասնել:
- Շարունակական զարգացում և աճ:
Ի․Ի՞նչ է առաջնորդությունը ձեզ համար: Ի՞նչն է բաժանում կին առաջնորդին տղամարդ առաջնորդից:
Ն. Առաջնորդությունն ինձ համար ղեկավարելու, ինքնուրույն և հաճախ ոչ ժողովրդական որոշումներ կայացնելու, կայացված որոշումների համար պատասխանատու լինելու, իմ որոշումների հետևանքներն ընդունելու կարողությունն է, որքան էլ որ դրանք դժվար լինեն:
Գործնականում ոչ մի տարբերություն չկա, բացառությամբ որոշ գործոնների, որոնք ավելի շատ կապված են ինքնավստահության և որպես առաջնորդ դառնալու պատմության հետ․
i. Տղամարդ առաջնորդը կմտնի «կռվի» մեջ. նա կգնա նոր պաշտոնի, կզբաղվի նոր նախագծով, երբ կունենա 60-70% անհրաժեշտ իրավասություններ և փորձ:
ii․ Կին ղեկավարը կգնա նոր ծրագրի և առաջխաղացման կամ նոր պաշտոնի, երբ նա 130% վստահ լինի իր իրավասությունների մեջ։
iii. Տղամարդիկ ավելի մեծ ռազմավարական տեսլական ունեն, քան կանայք, քանի որ նրանց համար ավելի հեշտ է հավատալ պայծառ ռազմավարական ապագային: Կինը, ամենայն հավանականությամբ, կհավատա ընկերության գործառնական կատարելագործմանը, բայց դժվար թե կապվի նոր բարձունքների հետ և, ի վերջո, երկարաժամկետ տեսլականում արտացոլի այդ հաջողությունը:
Ի․Կարո՞ղ ենք այսօր ասել, որ ՏՀՏ ոլորտում հասել ենք հարաբերական գենդերային հավասարության:
Ն․Իհարկե ոչ: Արդյո՞ք մենք ունենք հավասար աշխատավարձ նույն թոփ կառավարման պաշտոնների համար: Արդյո՞ք մենք ունենք նույն արտոնություններ անուղղակ բաղադրիչների վերաբերյալ` գրասենյակների, մեքենաների, բոնուսների, աշխատանքային ժամերի, ծանրաբեռնվածության և ընդմիջումների առումով: Արդյո՞ք ունենք առաջխաղացման նույն հնարավորությունները: Մենք ունե՞նք նույն հասանելիությունը մենթորինգի, մարզչական, դերային մոդելների և կապիտալի նկատմամբ: Ունե՞նք վերևից հավասար քաղաքական աջակցություն: Եվ շատ այլ ասպեկտներ…
Ի․Ի՞նչ է փոխել համաճարակը Ձեր մեջ, և ինչպե՞ս են այդ փոփոխություններն ազդել ձեր մասնագիտական կյանքի վրա:
Ն. Համաճարակը օգնեց ինձ հասկանալ, թե ինչն է և ով է կարևոր իմ մասնագիտական և անձնական կյանքում, և ինչը՝ ոչ:
Համաճարակն ինձ օգնեց ավելի շատ ուշադրություն դարձնել առողջությանը, հանգստի կազմակերպմանը և ընտանիքին:
Համաճարակը արագացրել է վերափոխման բազմաթիվ գործընթացները ինչպես իմ շրջապատում, այնպես էլ իմ մեջ: Ես սկսեցի ավելի շատ հույս դնել ինքս ինձ վրա քան իմ օգնականների վրա:
Ի․Համաճարակը փոխել է կրթության կառուցվածքը՝ ավելի շատ տեղ տալով ոչ ֆորմալ կրթությանը: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այս միտմանը և ինչպե՞ս եք տեսնում այսօրվա իրողություններին համապատասխանող իդեալական կրթության մոդելը:
Ն․Կարծում եմ, որ այժմ սխալ է ընկալել հիմնարար կրթության անօգուտությունը դրա հնացման և ստացման տևողության հետ կապված: Կարծում եմ, որ դա անհրաժեշտ է ոչ այնքան որպես հիմնական մասնագիտություն, որը մենք, հավանաբար, կփոխենք կյանքի ընթացքում, այլ ավելի շուտ մեր հայացքների ձևավորում և աշխարհն ավելի շատ ճանաչելու հնարավորություն՝ դրա մեջ իսկապես ինչ-որ բան տեսնելու համար, որը վերջում կարող է դառնալ մեր կոչումը, ինչի մասին, հավանաբար, դպրոցում նույնիսկ մտածած չլինեինք: Միևնույն ժամանակ, անընդհատ զարգացումն ու աճն այժմ դառնում են անխուսափելի, քանի որ արտադրության տեխնիկական միջոցները շատ արագ փոխվում են, ինչը նշանակում է, որ մեր աշխատանքի արտադրողականությունը բարձր մակարդակի վրա պահելու համար մենք ստիպված կլինենք անընդհատ համալրել մեր զինանոցը ժամանակակից գործիքներով և դրանց կիրառման գիտելիքներով: Եվ այստեղից էլ գալիս է ոչ ֆորմալ, կենդանի կրթությունը այստեղ և հիմա՝ հիմնված դեպքերի և պատկերացումների վրա, որոնք տեղի են ունենում մեր շուրջը այստեղ և հիմա:
Ի․Ենթադրվում է, որ STEM կրթությունն ավելի լավ է պատրաստում ձեզ իրական կյանքի համար: Ի՞նչ հեռանկարներ և ռիսկեր եք տեսնում:
Ն․Ինձ թվում է, որ STEM կրթության համար գլխավոր մտահոգությունն է, կենտրոնացումը և ջանքը, որոնք առկա մասնատված աշխարհում զարգացնում են բնավորություն, համառություն, կենտրոնանալու ունակություն` ինչ-որ գործ ավարտելու և շոշափելի արդյունքի հասնելու համար, որը կբերի ուրախություն: Եվ ոչ թե հենց այդպես ձեռք բերվող արդյունքները` քիչ գումար կվճարելով կամ մի փոքր ջանք գործադրելով, որից նույնիսկ շատերը չեն զգա ձեռքբերման բերկրանքը: Հեռանկարներն ու ռիսկերը, որոնք ես տեսնում եմ, երեխաներ են, որոնց բարեկեցությունը ստեղծել են հարուստ հաջողակ ծնողները, ովքեր սովոր չեն հաղթահարել իրենց, դիմանալով անհարմարության և անհարմարության, քրտնաջան աշխատել և անսովոր արդյունքների հասնել, քանի որ ամեն ինչ ունեն: Հենց այս երեխաներն են խուսափում STEM կրթությունից՝ ստեղծելով կապիտալի վերաբաշխման նոր մեծ ալիք: STEM-կրթված մարդիկ կստեղծեն մեր ապագան հաջորդ սերնդում, և քանի որ նրանք այսօր շատ ավելի քիչ կապիտալ ունեն, դա նշանակում է կրկին անկայունություն և նոր ճգնաժամեր:
Ի․Կյանքի բազմաթիվ ասպեկտների տեխնոլոգիական զարգացման և ավտոմատացման շնորհիվ փոփոխվում է նաև աշխատաշուկայի կառուցվածքը: Ո՞ր մասնագիտություններն են անխուսափելիորեն վերանալու, և որո՞նց հետևից է ապագան:
Ն․Աշխատանքի շուկան էապես փոխվում է և էլ ավելի ու ավելի է փոխվելու: Եթե այսօր մենք պարզապես պետք է կարողանանք ավելի արագ աշխատել նոր թվային գործիքների միջոցով, ապա դրանց անհետացման հետևանքով մենք ստիպված կլինենք ձեռք բերել նոր հմտություններ և մասնագիտություններ: Բայց խնդիրը ոչ միայն նոր մասնագիտությունների ի հայտ գալն է, այլ այն, որ ոչ նրանք բոլորին կհամապատասխանեն: Կրկնվող գործընթացներով մասնագիտությունները գնալով ավելի և ավելի կքչանան: Մեքենաներն ու ռոբոտները լավ են կրկնօրինակում և կրկնում, բայց այդքան էլ լավ չեն պատրաստում և ստեղծում: Ի նկատի ունեմ ոչ թե մարդասիրական ստեղծագործությունը, այլ ժամանակակից մեխանիզմների և ստեղծագործ մարդու աշխատանքը օպտիմալացնելու համար ծրագրակազմի միջոցով թվայնացված ստեղծագործությունը: Մեծ հաշվով, մեծ թվով և արհեստական ինտելեկտից մինչև տիեզերական հավելանյութ և կենսատեխնոլոգիա, Անկասկած, տեխնոլոգիական 12 միտումների հետ կապված` սկսած արհեստական ինտելեկտից ու տվյալներիծ, վերջացած տիեզերական կենսատեխնոլոգիաներով, ստեղծագործականությունը կվարձատրվի ամենա շատը:
Ի․Արհեստական բանականություն. ռոբոտները կգրավե՞ն մարդկությանը, թե՞ մարդիկ կմոտենան իրենց կարողությունների գերագույնին:
Ն․Համոզված եմ, որ երկրորդը և ոչ առաջինը: Ռոբոտները չեն կարողանա մարդկությանը սպառնող ինքնուրույն որոշումներ կայացնել: Այդ նպատակով ամբողջ մարդկությունը միասին աշխատում է հանուն տվյալների և մեքենաների հետ կապված գլոբալ թվային օրենքների նոր կարգի ստեղծմանը: Իսկ մարդիկ կունենան քվանտային հաշվարկովներով նոր կենսաքիբեռնետիկական հնարավորություններ`ավելի քիչ հոգալով իրենց հարմարավետության և ֆիզիկական կարիքների համար, որոնք կփոխարինվեն քաոսը վերահսկելու և ստեղծագործելու բնության հետ ավելի մեծ բնապահպանական ինտեգրված հնարավորությամբ, ավելի քան հիմա։
Ի․Ի՞նչն է Ձեզ ոգեշնչում:
Ն. Գեղագիտություն, խելացի զրույց, մտավոր քննարկումներ բնության հարմարավետ պայմաններում, բուխարիի մոտ: Իմ կողքին և ինձ հետ շփվելուց հետո մարդկանց աճը: Անդադար աշխատող իրենց վրա տաղանդավոր մարդիկ: Ծաղիկներ ու բարի խոսք: Իսկ եթե լուրջ, անձամբ իմ ամենացանկալի նպատակների նվաճումը` գործադրված ջանքերի արդյունքում, որոնց շնորհիվ ես աճում եմ և ամեն պահ ավելի ուժեղանում ու պրոֆեսիոնալ եմ դառնում: